بررسی احداث پارک های زنانه در شهر تهران: مطالعه موردی «پارک ارسباران»
نویسنده:
سارا کریمی، کارشناس ارشد جامعه شناسی از دانشگاه تهران و پژوهشگر شهری
با توجه به نقش فضاهای شهری در رفع نیازهای شهروندان و سهمی که گروهها و افراد مختلف از این فضاها در اختیار دارند، موضوع توزیع عادلانه امکانات و فضاها اهمیت می یابد. سیاستگذاران شهری می کوشند بهترین راه حل ها را برای عادلانه تر شدن این توزیع ارائه کنند. نوعی از این سیاست ها احداث مراکز تک جنسیتی مخصوص مردان یا زنان است.
این مقاله در پی ارزیابی اهداف و پیامدهای پروژه ساخت پارک های زنانه در شهر تهران است. بدین منظور بررسی موردی «پارک مادر ارسباران» در تابستان و پاییز ۱۳۸۹ به عنوان بخش اجرا شده تمهیدات در نظرگرفته شد. در این ارزیابی روش کیفی و تکنیک مصاحبه و بحث گروهی مورد استفاده قرار گرفت. گروه های مختلف مراجعان برای بررسی پیامدها مورد مصاحبه قرار گرفتند. اندازه نمونه بر مبنای رسیدن به اشباع داده های مورد نیاز تعیین شد و تحلیل داده ها با طبقه بندی یافته ها صورت گرفت.
2- شایان ذکر است که پذیرش این سلطه و همراهی و گاهی تشدید آن از سوی بعضی گروههای زنان نباید نادیده گرفته شود. دلایل و ریشه های این پدیده جای بررسی دارد که در این مقاله فرصت آن نیست.
3- دکتر محمدباقرقالیباف، شهردار تهران، در تاریخ ۲۲/۲/۸۸ در جلسه افتتاحیه پارک بانوان واقع در تپه های عباس آباد، هدف از اجرای این طرح را چنین مطرح کرده اند:
«با این نگاه که ۵۰ درصد از جمعیت جامعه ما را به لحاظ کمی، خانمها تشکیل می دهند، با رعایت مسائل فرهنگی- اسلامی و ایرانی، خودمان باید تلاش کنیم، این فرهنگ و فضا برای بانوان در سطح شهر فراهم شود. هر کجای شهر را که نگاه کنیم، مردانه ساخته شده است و در مدیریت شهری احساس نشده که خانمها هم در این شهر نیازهایی دارند. به هر حال توجه به اوقات فراغت و سلامت جسمی بانوان، بالطبع تأمین سلامت روحی آنان ما را به این نتیجه می رساند که از میان ۱۵۰۰ پارک موجود در سطح شهر نیازمند احداث ۵ پارک ویژه بانوان هستیم که بدون هیچ محدودیتی در پوشش، در آن به ورزش و تفریح بپردازند. لذا در پهنه شمالی شهر با در نظر گرفتن موقعیت جفرافیایی محل، اولین بوستان ویژه بانوان افتتاح و به منظور بزرگداشت مقام ۴۰۰ بانوی شهیده شهر تهران به نام بوستان بهشت مادران نامگذاری شد.»
منابع:
1. اباذری، یوسف و سهیلا صادقی فسایی و نفیسه حمیدی (1387)، «احساس ناامنی در تجربه زنانه از زندگی روزمره»، فصلنامه پژوهش زنان، دورۀ 6، شماره 1، بهار:75-103
2. فکوهی، ناصر (1383)، انسان شناسی شهری، تهران: نشر نی
3. کوین، لینچ (1374)، سیمای شهر، ترجمه منوچهر مزینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
4. هال، ادوارد تی (1376)، بعد پنهان، ترجمه منوچهر طبیبیان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
1. Goffman, Erving (1997), Goffman Reader, edited and with preface and introduction by Charles Lemert and Ann Branaman, Oxford, Blackwell Publisher Ltd
2. Marshal Gordon (Ed), (1998), A Dictionary of Sociology, Oxford university press
باغ های شاهی صفوی، صحنه ای برای نمایش مراسم سلطنتی و حقانیت سیاسی
پادشاهان صفوی باغ سازانی بزرگ بودند که تاریخچۀ باغ های آنان هنوز به خوبی شناخته نشده است. دستاوردهای باستانشناسی، تاریخ شهر، متون فارسی و منابع تصویری همراه با یادداشت های جهانگردان اروپایی که از باغها دیدار کردند، مجموعه ای غنی از منابع فراهم می آورد که تاکنون ندرتاً به اتفاق مطالعه شده است.
باغ های شاهی صفوی، صحنه ای برای نمایش مراسم سلطنتی و حقانیت سیاسی
پادشاهان صفوی باغ سازانی بزرگ بودند که تاریخچۀ باغ های آنان هنوز به خوبی شناخته نشده است. دستاوردهای باستانشناسی، تاریخ شهر، متون فارسی و منابع تصویری همراه با یادداشت های جهانگردان اروپایی که از باغها دیدار کردند، مجموعه ای غنی از منابع فراهم می آورد که تاکنون ندرتاً به اتفاق مطالعه شده است.
سیر تغییر مفهوم پارک های شهری از قرن ۱۵ به امروز در غرب
نویسنده:
دکتر هما بهبهانی
بررسی و مطالعه در مورد چگونگی پیدایش پارک و تحول و تبدیل آن به فضاهای تفریحی و گردشی سالم برای عموم مردم مستلزم نگرشی به گذشته و بررسی مفهوم پارک در طی چهار دوره به ترتیب زیر است:
- باغ های رنسانسی قرن ۱۵ تا ۱۷ در ایتالیا و فرانسه
- مفهوم پارک در قرن ۱۸
- مفهوم پارک در قرن ۱۹
- مفهوم پارک در قرن ۲۰
بررسی و مطالعه در مورد چگونگی پیدایش پارک و تحول و تبدیل آن به فضاهای تفریحی و گردشی سالم برای عموم مردم مستلزم نگرشی به گذشته و بررسی مفهوم پارک در طی چهار دوره به ترتیب زیر است:
- باغ های رنسانسی قرن ۱۵ تا ۱۷ در ایتالیا و فرانسه
- مفهوم پارک در قرن ۱۸
- مفهوم پارک در قرن ۱۹
- مفهوم پارک در قرن ۲۰
«کیفیت» یکی از مفاهیم محوری دانش و حرفه و طراحی شهری بوده و طبیعتاً از اهمیت نظری و عملی فراوانی برخوردار است. گذشته از اهمیت نظری، به واسطه بحران کیفیت که درحال حاضر بیشتر محیط های شهری در ایران با آن مواجه اند، مبحث کیفیت از نظر عملی نیز به یکی از پرسش های جدی بدل شده است. بسیاری از مسؤولین، دانشگاهیان و طراحان شهری حرفه ای به شکل فزاینده ای نگرانی
خود را در مورد نبود طراحی شهری واجد کیفیت مطلوب در کشور ابراز نموده اند؛ با این وجود، به واسطه ماهیت چند پهلو و فرار مفهوم «کیفیت»، اتفاق نظر قابل ملاحظه ای در دیدگاه های مطرح شده به چشم نمی خورد. چنین به نظر می رسد که برای ایجاد فهم مشترک از مقوله «کیفیت طراحی شهری» به روشنگری و بسط نظری این مفهوم نیاز است.
«کیفیت» یکی از مفاهیم محوری دانش و حرفه و طراحی شهری بوده و طبیعتاً از اهمیت نظری و عملی فراوانی برخوردار است. گذشته از اهمیت نظری، به واسطه بحران کیفیت که درحال حاضر بیشتر محیط های شهری در ایران با آن مواجه اند، مبحث کیفیت از نظر عملی نیز به یکی از پرسش های جدی بدل گردیده است.
مهرداد كريمي مشاور، سيد امير منصوري، علي اصغر اديبي
بررسي مسألۀ ساختمان هاي بلندمرتبه در منظر شهري داراي ابعاد مثبت و منفي زيادي است. شناخت اين ابعاد مي تواند تصميم گيرندگان را در جهت تقويت ابعاد مثبت و همچنين حذف ابعاد منفي كمك نمايد. بر همين اساس، تحقيق حاضر به بررسي جايگاه ساختمانهاي بلندمرتبه در منظر شهري با هدف روشنتر ساختن ابعاد مسأله مي پردازد. بررسي چگونگي قرار گيري ساختمان هاي بلندمرتبه در شهر مي تواند از منظرهاي مختلف مورد بررسي قرار گيرد، اما آنچه در اين تحقيق مد نظر است مقايسه اي تطبيقي ميان دو نوع قرارگيري ابنيه بلند در(stand alone) و منفرد (cluster) شهر است كه به صورت خوشه اي شناخته مي شود. ارزيابي تأثير اين دو نوع ابنيه بلند در شهر بر اساس سه هدف: 1. عملكردي 2. هويتي 3. زيباشناسانه اقدام صورت مي گيرد.
اهميت ارز شهاي بصري به عنوان بخش مهمي از کيفيتهاي زيست محيطي سبب شده است تا مناظر استراتژيک شهري، در تشخيص هويت مکاني، عرصه رقابتهاي شهري و تعيين جايگاه بين المللي شهر يا کشور به ميزان زيادي موثر واقع شوند. به اين ترتيب شناخت مناظر استراتژيک شهرهاي ايراني لازم به نظر مي رسد. مقاله حاضر به دنبال تعريف منظر شهري، مناظر راهبردي شهري، نشانه هاي راهبردي و کريدور ديد و بررسي ادبيات موضوع، به همراه نگاهي اجمالي به تجربه هاي خارجي مرتبط، در جستجوي مناظر راهبردي شهر تهران مي باشد.
«آموزش، استراحت، تفریح، بازی و فعالیت های خلاق، حق هر کودک است. باید شرایط مناسبی ایجاد کرد تا کودکان بتوانند محیط و طبیعت اطراف خود را بشناسند و برای حفظ محیط زیست خود تلاش کنند. کودکان حق دارند از هویت فرهنگی، زبان، ارزش-های ادبی، هنری و ملی کشور خود مراقبت کنند و آنها را پاس بدارند.»
- پیمان نامۀ جهانی حقوق کودک ( بند ۳۱-۲۸) سال ۱۹۸۹، ویژۀ دهمین سالگرد تصویب پیمان نامۀ جهانی حقوق کودک
- انجمن حمايت از حقوق كودكان؛ ۱۳۷۶
- خلیل جبران، جبران، پیامبر و دیوانه، ترجمۀ نجف دریابندری، کارنامه، چاپ هفتم، ۱۳۸۰
- كهربايی، الهه ؛ ۱۳۷۹، خطر شباهت پيداكردن كودک به مربی (نگاهی به پيشينۀ آموزش پيش دبستانی در جهان و ايران)، لوح شمارۀ ۱۰، صص ۶۲ و ۶۳
- آلن، آیلین و بتی هارت، ۱۳۷۰؛ آموزش و پرورش در کودکستان، ترجمۀ محمد حسین نظری نژاد، معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، صص ۴۰ و ۴۱
- بهروزفر، فریبرز، ۱۳۸۰؛ مبانی طراحی فضاهای باز نواحی مسکونی در تناسب با شرایط جسمانی و روانی کودکان، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، نشریۀ شمارۀ ک -۳۳۹
- پرچمی عراقی، مسعود (ترجمه و تدوین)،۱۳۸۱؛ پروژه های معماری معاصر کشورهای اسلامی (پارک فرهنگی کودکان)، مجلۀ آبادی، شمارۀ ۳۷، ص ۸۸-۸۱
- سیبه، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان اصفهان درگذر زمان، نشریۀ داخلی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان اصفهان، ویژه نامۀ گردهمایی منطقه ای مدیران، کارشناسان و مسؤولان مراکز فرهنگی و هنری، ۱۳۸۲
- طرح بهسازی و نوسازی مرکز تاریخی شهراصفهان، محدودۀ درب زنجیر،۱۳۷۶؛ مهندسان مشاور ابرشار، اصفهان
- همایون، غلامعلی، ۱۳۴۸؛ اسناد مصور اروپاییان از ایران (از اوایل قرون وسطی تا اواخر قرن ۱۸)، دانشگاه تهران
Asensio, F (1993); Leisure and public architecture,Spain
Bruce A, Jilk (2001); Educational facilities, Australia: Images Publishing Group Houston Children’s Museum (April 1993); Architecture, No 56
Tsuru, Kyuku (1992); Elements and Total Concept of Urban Equipment Design, Japan
Graphic – sha editors
کورش گلکار، کارشناس ارشد طراحی شهری و دارای دکتری معماری با گرایش طراحی شهری از استرالیا، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی
امروزه شهرهای بزرگ جهان بر سر جذب سرمایه و نیروی انسانی مبتکر با یکدیگر به رقابت برخاسته اند. پژوهش های جدید نشان می دهند که در این رقابت، طراحی شهری به مثابۀ ابزاری مؤثر مورد توجهی فزاینده قرار گرفته است. شهرهای برخوردار از منظر شهری مطلوب قادرند با وسعت بخشیدن به تجربۀ زیباشناختی شهروندان، موجبات ارتقای تصویر ذهنی جامعه از خویش و تقویت غرور مدنی آنان را فراهم ساخته و با اعتلا بخشیدن به وجهه و تصویر ذهنی شهر در سطح ملی و بین المللی، توان رقابتی شهر را برای جذب هرچه بیشتر سرمایه و اقشار خلاق تقویت نمایند.
این مقاله، برگردان سخنرانی در همایش «سیما و منظر شهری، تجارب جهانی و چشم انداز آینده- بهمن ۱۳۸۲» است.
- از جمله تألیفات دکتر کورش گلکار: «کندوکاوی در تعریف طراحی شهری»، «تئوری های طراحی شهری: تحلیل گونه شناختی تئوری ها»، «مؤلفه های سازندۀ کیفیت طراحی شهری»، «طراحی شهری پایدار در شهرهای حاشیه کویر»، «از تولد تا بلوغ طراحی شهری» را می توان نام برد.
- برای دسترسی به برخی منابع این مطالعه و تصاویر بیشتر، می توان به مقالۀ ایشان در شمارۀ ۵۳ فصلنامۀ «آبادی» زمستان ۱۳۸۵، رجوع کرد.
مجید راسخی، دکتری معماری (فلورانس ایتالیا)، استاد دانشگاه های: آزاد اسلامی واحد تفت یزد و نجف آباد اصفهان و دانشگاه سورۀ تهران
روند تحولات اجتماعی در چند دهۀ اخیر و كوچ -سرازیر شدن- عام روستاییان به سوی شهر و در پی آن رها كردن هرگونه فعالیت بهره بردارانه از روستاها، باعث تغییرات اساسی در بافت اجتماعی و اقتصادی و تولیدی روستاها شده است. روستا به دلایل متفاوت جنبۀ تولیدی اش را از دست داده و این امر در اقتصاد آن تأثیرات عمیقی گذاشته كه همانا سرازیر شدن روستاییان و مشكلات اجتماعی و جمعیتی را در مراكز شهرنشینی به خصوص در كلان شهرها به همراه آورده است.
ایران، یکی از نخستین مراکز کشاورزی و دامداری و باغداری جهان است. اهلی کردن گندم، رام کردن بز، سگ، اسب و ... و تربیت اقلامی از میوه ها و سبزی ها، بسیاری اختراعات بزرگ و فناوری در زمینه های آبخیزداری، آبیاری و آب رسانی، همچون اختراع کاریز و چرخاب(معروف به چرخ ایرانی) و تلمبه های آبکش بادی( چرخ باد) و برخی شیوه های آبیاری و کشت و کار شگفت آور، همچون کشت سبوی(کوزه ای) در مناطق بسیار کم آب و یا زمین های بلند و پشته هایی که آب بر آنها سوار نمی شود ....
